Tự Đức hoàng đế 弔陳碧珊 Điếu Trần Bích San

Update July 4, 2016

Điếu Trần Bích San 弔陳碧珊

Tự Đức hoàng đế

弔陳碧珊 Điếu Trần Bích San 

龍編纔向鳳城回， Long Biên tài hướng Phượng thành hồi, 
朝對猶希永彆催。 Triều đối do hy vĩnh biệt thôi. 
賈誼少年難久用， Giả Nghị thiếu niên nan cửu dụng, 
漢文前席正弘開。 Hán Văn tiền tịch chính hoằng khai. 
三元聲價留殘竹， Tam nguyên thanh giá lưu tàn trúc, 
半夜風霜落早梅。 Bán dạ phong sương lạc tảo mai. 
空億丞槎隨博望， Không ức thừa tra tuỳ Bác Vọng, 
幾回天馬自西來。 Kỷ hồi thiên mã tự tây lai.

Năm 1877, Trần Bích San đang giữ chức Tuần phủ Hà Nội, được vua Tự Đức triệu vào kinh để tham dự phái đoàn sang Pháp dự cuộc đấu xảo ở Paris. Trước khi sang Pháp, phải vào Sài Gòn gặp phó thuỷ sư đô đốc Pháp là Dupré. Ông này và Trần Bích San từng có va chạm ở Hà Nội. Vì ngại Dupré sẽ làm nhục mình và nhục lây đến quốc thể nên Trần Bích San tự tử (?). Vua Tự Đức thương tình, đi điếu bài thơ này. 

Nguồn: Giai thoại làng nho, Lãng Nhân, Nam Chi tùng thư xuất bản, Sài Gòn, 1966

Bản dịch Khuyết Danh

𣃣昇龍𦤾帝京   Vừa ở Thăng Long đến đế kinh, 

兜永彆丿盛     Ngờ đâu vĩnh biệt phút thình lình. 

閣高徐迍𢞂文帝   Gác cao chờ đón, buồn Văn đế, 
𢆫𥘷才名哭假生   Tuổi trẻ tài danh, khóc Giả Sinh. 
榜觀𠀧場文𤈜𤈞   Bảng quán ba trường văn chói lọi, 
梅𣃣姅𥋏散情     Mai vừa nửa giấc gió tan tành. 

没𠫾博望坤𡬶𨁪    Một đi Bát Vọng khôn tìm dấu, 
天馬𨖅西吏秩𨉓  Thiên mã tây sang lại giật mình!